Faktura do paragonu bez NIP

Kontynuując rozważania na temat należytej staranności w VAT oraz znaczenia posiadania i stosowania odpowiednich procedur wewnętrznych, chciałbym dziś zwrócić uwagę na art. 106b ust. 6 ustawy o VAT. 

Zgodnie z tym przepisem: „W przypadku stwierdzenia, że podatnik wystawił fakturę z naruszeniem ust. 5 (tj. do paragonu zawierającego NIP nabywcy), organ podatkowy ustala temu podatnikowi dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze (...).”

Na podstawie powyższego przepisu, organ podatkowy ma obowiązek nałożyć na podatnika dodatkowe zobowiązanie podatkowe. Co istotne – nie jest to decyzja uznaniowa. Przepis posługuje się kategorycznym sformułowaniem, która wyklucza brak możliwości jego miarkowania lub odstąpienia od jego wymierzenia.

Powyższą sankcję chciałbym skonfrontować z art. 112b ustawy o VAT, który stanowi podstawowy przepis w ustawie o VAT regulujący kwestię dodatkowego zobowiązania podatkowego – i na podstawie, którego w zależności od okoliczności organ podatkowy może nałożyć dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiednio: do 15%, do 20%, do 30%. W przypadku art. 112b naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego, ustalając wysokość sankcji, obowiązany jest uwzględnić m.in.:

➡️ okoliczności powstania nieprawidłowości,

➡️ rodzaj i stopień naruszenia obowiązków,

➡️ wagę oraz częstotliwość wcześniejszych naruszeń,

➡️ wartość ustalonych nieprawidłowości,

➡️ zachowanie podatnika po ich ujawnieniu.

Tymczasem w przypadku naruszenia z art. 106b ust. 6 ustawy o VAT powyższe kryteria nie mają zastosowania – sankcja w wysokości 100% jest obligatoryjna i niepodlegająca ocenie organu podatkowego.

Przenieśmy powyższe na grunt praktyczny. Wyobraźmy sobie sytuację, w której pracownik – działając nieumyślnie – wystawia fakturę VAT do paragonu, który nie zawiera numeru NIP nabywcy. Pracownik nie był odpowiednio przeszkolony, a pracodawca nie wdrożył lub nie egzekwował wewnętrznej procedury wystawiania faktur. W takim przypadku skutkiem jest nałożenie 100% dodatkowego zobowiązania podatkowego bez względu na intencje czy stopień winy podatnika. 

Czy w takim przypadku podatnik ma jakąkolwiek możliwość obrony? Czy można w ogóle odwołać się do orzecznictwa TSUE lub sądów administracyjnych, które rozwijały pojęcie należytej staranności?

W tym miejscu powraca kwestia istnienia procedur, szkoleń, nadzoru i wewnętrznych mechanizmów kontrolnych – przede wszystkim chodzi o zapobieganiu takim sytuacjom.

Podsumowując, omawiana regulacja stanowi kolejny argument przemawiający za koniecznością posiadania w przedsiębiorstwie realnie funkcjonujących procedur podatkowych. Ich brak może prowadzić do bardzo dotkliwych skutków finansowych. W praktyce, odpowiednie procedury i szkolenia personelu są dziś nie tylko elementem należytej staranności – stają się warunkiem minimalizowania ryzyk podatkowych.