Wadliwa księga na gruncie KKS

Ustawodawca zdefiniował pojęcie księgi wadliwej jako księgi prowadzonej niezgodnie z przepisem prawa (art. 53 § 23 KKS). Definicja ta koresponduje z art. 193 § 3 OP. Zgodnie z tym przepisem, za niewadliwe uważa się księgi podatkowe prowadzone zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów.

Przedmiotowa definicja jest lakoniczna, ale praktyka rozwinęła ją wychodząc od pojęcia niewadliwości. W jednym z wyroków wskazano, że wadliwość ksiąg sprowadza się do zakłócenia relacji między:

➖ stanem rzeczywistym tj. faktycznym sposobem dokonania zapisu w księgach, a 

➖ stanem właściwym tj. zgodnym ze wzorcem prawnym dokonania zapisu, co wynika z wyroku WSA w Poznaniu z 26.10.2009 r., I SA/Po 519/09.

📕 Księgi

Ponadto prawodawca zdefiniował także pojęcie ksiąg, wskazując, że księgami są:

➖ księgi rachunkowe;

➖ podatkowa księga przychodów i rozchodów;

➖ ewidencja;

➖ rejestr;

➖ inne podobne urządzenia ewidencyjne, do których prowadzenia zobowiązuje ustawa, a w szczególności zapisy kasy rejestrującej, co wynika z art. 53 § 21 KKS.

Tym samym zakres zdefiniowania ksiąg na gruncie KKS jest stosunkowo szeroki, ze względu na otwarcie się na inne podobne urządzenia ewidencyjne.

❌ Czyny zabronione

Ustawodawca uregulował przy tym, że wadliwości odnoszące się do ksiąg mogą spowodować powstanie odpowiedzialności na gruncie KKS w razie wadliwego prowadzenia ksiąg (art. 61 § 3 KKS), bądź w razie przesyłania wadliwej księgi (art. 61a § 3 KKS). Ustawodawca z jednej strony zdecydował się na penalizacje zarówno wadliwego prowadzenia ksiąg jak i przesyłania wadliwej księgi, z drugiej jednak strony potraktował potencjalnych sprawców łagodniej aniżeli sprawców, którzy prowadzą księgi w sposób nierzetelny (art. 61 § 1 KKS), bądź nie przesyłają ksiąg (art. 61a § 1 KKS).

▶️ Zakres przedmiotowy

Z perspektywy wadliwości ksiąg istotnym jest co należy rozumieć pod pojęciem „przepisu prawa”. Z pewnością będzie to:

·      rozporządzenie PKPiR;

·      ustawa o rachunkowości.

Powstaje przy tym zasadnicza wątpliwość co z takimi źródłami jak MSR czy też KSR w kontekście potencjalnej odpowiedzialności KKS.

▶️ Zakres podmiotowy

Natomiast sprawcą czynów odnoszących się do wadliwości ksiąg może być szeroki katalog osób. W praktyce wskazuje się, że: „Sprawcą tych deliktów może być nie tylko osoba zobowiązana do prowadzenia ksiąg, lecz także osoba, której powierzono usługowe ich prowadzenie, a nawet niemająca uprawnień do ich usługowego prowadzenia, lecz faktycznie je prowadząca.” (Wyrok SR w Chojnicach z 10.04.2016 r., II K 594/16). Z perspektywy odpowiedzialności KKS istotne jest zatem faktyczne wykonywanie czynności, nie zaś formalne regulacje, uprawnienia czy też certyfikacja danej osoby.

Co istotne zaś do odpowiedzialności w tym zakresie nie jest konieczne wystąpienie skutku, co jest typowe dla czynów zabronionych w KKS.