Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika w nowej odsłonie?

Ministerstwo Finansów przedstawiło nowe (?) rozwiązanie w założeniu wzmacniające ochronę praw i interesów podatnika rozszerzające zasadę in dubio pro tributario także do stanu faktycznego.

Pytanie jednak, czy projektowane rozwiązanie jest rzeczywiście nowe, a zarazem czy faktycznie spełni swoje zadania i cele?

➡️ Istota projektowanych zmian

Na stronach RCL pojawił się projekt ustawy z dnia 15 kwietnia 2025 r. przewidujący wprowadzenie nowej (starej) zasady do Ordynacji podatkowej [OP]. W myśl projektowanych rozwiązań proponuje się wprowadzenie art. 122 § 2 OP, zgodnie z którym: 

„Niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego rozstrzyga się na korzyść strony, z wyjątkiem przypadków gdy:

1) w postępowaniu uczestniczą strony o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy innych osób;

2) przepisy odrębne wymagają od strony wykazania określonych faktów;

3) sprzeciwia się temu ważny interes publiczny, w tym istotny interes państwa.”

↘️ Uzasadnienie projektowanych zmian

W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że: „Proponowana zmiana polega na poszerzeniu stosowania istniejącej w prawie podatkowym zasady in dubio pro tributario na pojawiające się wątpliwości co do stanu faktycznego. (…) Dodana regulacja umieszczona w zasadach ogólnych postępowania podatkowego będzie stanowiła dodatkową gwarancję chroniącą interes podatnika i innych stron.” (str. 1 uzasadnienia). Ponadto w treści uzasadnienia zasygnalizowano, że zmiana wpisuje się w postulat przyjaznej administracji podatkowej.

Nowe rozwiązanie ❓ 

Już z treści uzasadnienia projektu wynika jednak, że w istocie to rozwiązanie stanowi usankcjonowanie pewnej ukształtowanej praktyki NSA wynikającej z części orzeczeń (np. II FSK 951/16, II FSK 224/10). Choć zwrócić uwagę, że praktyka była ta dość powszechnie stosowana także w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych (np. I SA/Gl 1096/18).

Zatem projektowane rozwiązanie nie jest nowym rozwiązaniem, lecz jedynie usankcjonowaniem praktyki orzeczniczej.

Wzmocnienie ochrony ❓ 

Wskazuje się, że rozwiązanie to ma stanowić wzmocnienie ochrony podatnika. Natomiast analizując projektowane przesłanki pozwalające wyłączyć zasadę ogólną można pokusić się o stwierdzenie, że projektowana regulacja ma raczej charakter fasadowy, a organ potencjalnie znajdzie wiele możliwości by ostatecznie nie zastosować regulacji z art. 122 § 2 OP np. z uwagi na ważny interes państwa.

👎 Podsumowanie

Projektowane rozwiązanie zatem nie stanowi żadnego novum czy też remedium. Jest tylko próbą usankcjonowania dotychczasowej praktyki orzeczniczej, którą organ będzie mógł stosunkowo łatwo wyłączyć powołując się na jedną z przesłanek wyłączających. Paradoksalnie może to doprowadzić do zawężenia możliwości zastosowania przedmiotowej zasady.